30. Ana düşünce daha çok giriş ve sonuçtadır. Okulda yazdığımız kompozisyonları düşünün. Giriş ve sonuçta konudan bahsederiz. gelişme bölümünde aklımıza gelen örneklerle kompozisyonu doldurmaya çalışırız.

1. Aynı kelime tekrarında sadece “gitgide” bitişik yazılır. Bunun dışındakiler her zaman ayrı yazılır.. art arda, el ele, iç içe, diz dize, göz göze…

1. Aynı kelime tekrarında sadece “gitgide” bitişik yazılır. Bunun dışındakiler her zaman ayrı yazılır.. art arda, el ele, iç içe, diz dize, göz göze…

2. Bütün “şey”ler ayrı yazılır.. Bir şey, her şey, çok şey…

3. Bağlaçlardan önce veya sonra noktalama işareti kullanılmaz… “Hem ağlarım , hem giderim.” diyen gelin, virgül koymamalıydı.

4. İki noktadan sonra cümle varsa “büyük” harfle, örnek varsa “küçük” harfle başlar. Duvarda şöyle bir yazı bulunmaktaydı: Sigara içmek yasaktır. Evin eskiliği her halinden belliydi: duvarlarda çiviler, çivi izleri, lekeler…

5. Doğu, batı, kuzey, güney ve akrabalık bildiren kelimeler isimlerden önceyse büyük, isimlerden sonraysa küçük harfle başlar. Doğu Anadolu-Anadolu’nun doğusu Batı Karadeniz-Karadeniz’in batısı DİKKAT!.. Dede Korkut-Korkut dede Dayı Kemal-Kemal dayı kullanımları doğru olarak yazıldı

6. Kesme işaretinin kullanılmadığı yerler: -Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. “Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda” (!!!)Malatya Valiliğinin faaliyetleri.. Ağam Çerezde onu gördüm. nin-de bitişik.

1. Aynı kelime tekrarında sadece “gitgide” bitişik yazılır. Bunun dışındakiler her zaman ayrı yazılır.. art arda, el ele, iç içe, diz dize, göz göze…

2. Bütün “şey”ler ayrı yazılır.. Bir şey, her şey, çok şey… 3. Bağlaçlardan önce veya sonra noktalama işareti kullanılmaz… “Hem ağlarım , hem giderim.” diyen gelin, virgül koymamalıydı..

4. İki noktadan sonra cümle varsa “büyük” harfle, örnek varsa “küçük” harfle başlar. Duvarda şöyle bir yazı bulunmaktaydı: Sigara içmek yasaktır. Evin eskiliği her halinden belliydi: duvarlarda çiviler, çivi izleri, lekeler…

5. Doğu, batı, kuzey, güney ve akrabalık bildiren kelimeler isimlerden önceyse büyük, isimlerden sonraysa küçük harfle başlar. Doğu Anadolu-Anadolu’nun doğusu Batı Karadeniz-Karadeniz’in batısı DİKKAT!.. Dede Korkut-Korkut dede Dayı Kemal-Kemal dayı kullanımları doğru olarak yazıldı

6. Kesme işaretinin kullanılmadığı yerler: -Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. “Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda”

-Yapım eki almış kelimelere gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Türkçenin, Avrupalının, Malatyalılar… Türk+çe+nin: -çe yeni bir kelime yaptığı için ardından gelen ekleri ayırmıyoruz..

7. Devir, dönem ve çağ kelimeleri büyük harfle başlar ama devirler, dönemler içerisindeki türler ve tarzlar küçük harfle başlar. Tanzimat Dönemi, Cilalı Taş Devri, Antik Çağ—Büyük Türk sanat müziği, divan edebiyatı, eski Türk edebiyatı, Türk halk müziği –Küçük

8. Üleştirme sayıları rakamlarla yazılmaz.. ÖNEMLİ! 2’şer, 3’er, 4’er–yanlış ikişer, üçer, dörder–doğru

9. Doğu ve batı kelimeleri “millet veya yaşam tarzı” anlamında kullanılırsa büyük harfle başlar. O çocuğun Batılı bir hayatı var. Amerika’nın yıllardır Irak’ta olmasına Doğu tepki gösterdi.

10. Ünsüz düşmesi her zaman “k” harfiyle olur ama birkaç istisna kelimemiz var. Minik+cik—minicik Yumuşak+cık—yumuşacık Alçak+l—alçal Yüksek+l yülsel Not:“k” hafinin dışında istisnaya örnek: ast teğmen–>asteğmen, üst teğmen—>üsteğmen, addaş–>adaş

11. Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz. MİT, TBMM, MTA, MS, MÖ, AKUT…

12. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ek, kısaltmanın açılımına göre yazılır: Mesela 25 kg’den yanlış – 25 kg’dan doğru

13. ÖNEMLİ!.. Cümle içinde virgül yoksa noktalı virgül olamaz. Virgül bir işe girişiyor, işi başaramıyor abisini arıyor. Abisi “noktalı virgül” dostlarım.. TDK’nin verdiği güncel örnekler: At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu.

14. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) özel isimleri büyük harfle başlar: Nutuk, Safahat, Anadolu Notları, Sinekli Bakkal; Türk Dili, Varlık; Hürriyet, Milliyet, Türkiye, Yeni Asır…

15. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Merkür, Neptün, Satürn; Halley vb. Dünya, güneş ve ay kelimeleri coğrafya dersine uygun bir cümlede geçerse büyük yazılır. Terim anlamı dışındaysa küçük yazılır. “Ay, Dünya’nın uydusudur. Onu tanıdıktan sonra dünyam karardı.” cümlelerini doğru yazdım.

16. SIFAT—>İSİM sıfatlar isimlerden önce kullanılır. Karizmatik adam, çürük elma.. ZARF—>FİİL zarflar fiillerden önce kullanılır. Koşarak geldi, ilerlerken gördüm..

17. Cümlenin ögelerinde dolaylı tümleçin yeni ismi “Yer Tamlayıcısı”dır.Yükleme sorulan “kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden” sorularına cevap veren kelimeler dolaylı tümleçtir. UNUTMAYALIM dolaylı tümlece cevap veren kelimeler “-e,-de,-den” ekleriyle bitmelidir.

18. “Nereye?” sorusuna cevap veren iki öge var. Biri zarf tümleci, diğeri dolaylı tümleç. Peki nasıl ayırt edeceğiz? İki örnekle konuyu açıklıyorum:

19. “Ünlü değişimi” diye bir şık görürseniz sadece iki örneğimiz vardı: sana ve bana kelimeleri. sen+e: sana, ben+e: bana “e’nin a’ya dönüşümüne ünlü değişimi diyoruz.

20. Ünlü daralması a ve e ile biten bir kelimenin sonuna -yor ekini getirirsen a ve e daralıp ı,i,u,ü olurdu. Bekle+yor: bekliyor, başla+yor: başlıyor gibi…

21. Şehir merkezinin etrafındaki her yer küçük, şehir merkezine dair her şey büyük harfle yazılır. Yeşilyurt ilçesi, Kürecik köyü, (Şehir merkezinin etrafıdır, küçük yazdım.) Paşaköşkü Mahallesi, Kıbrıs Meydanı, Emeksiz Caddesi… ( Şehir merkezidir, büyük yazdım.)

22. Paragraf soru kökü “değinilmemiştir, çıkarılamaz, bulunmamaktadır” gibi olumsuz şekildeyse önce şıkları okuyoruz, sonra paragrafı. Hızlı çözmenizi sağlayacaktır emin olabilirsiniz. 23. Paragrafta anlatım biçimi derse genellikle bunlar: açıklama, tartışma, öyküleme ve betimlemedir.

24. Her tartışma bir açıklama içerir. Bunu günlük hayattan düşünebilirsiniz. Peki soruda nasıl ayırt edeceğiz derseniz açıklayayım: Tartışma paragraflarında yazarımız önce karşı çıktığı düşünceyi söyler ardından kendi düşüncesini açıklamaya başlar.

25. Betimleme, sözcüklerle resim çizmektir. Benim elimdeki fotoğrafı size anlatıyorum. Zihninizde canlandırabilirsem orada betimleme vardır diyebiliriz. Uzun boylu, pala bıyıklı, üstü başı yırtık, yaşlı bir adamdı.

27. Paragrafta düşünceyi geliştirme yolu derse: tanımlama, örnekleme, sayısal verilerden yararlanma, tanık gösterme, karşılaştırma aklımıza gelmeli.

28. Tanık göstermeler “alıntı yapma”dan olmaz. Alıntı söz şart. Dilimizde alıntı sözcükler tırnak içinde gösteriliyor ama kılavuzda iki virgül arasında da alıntı söze yer verildi. Dikkat!..

FİİLİMSİLER -İSİM FİİL -SIFAT FİİL (ORTAÇ) -ZARF FİİL (BAĞ FİİL/ULAÇ)

İSİM-FİİL EKLERİ “-ma-ış-mak” Örnek: Yaşamak ve sevmek çok güzeldi. (yaşa-mak- ile sev-mek-) Yarınki okuma etkinliğine beklerim. (oku-ma-) Şarkı söyleyişine hayranım. (söyley-iş-)

SIFAT-FİİL(ORTAÇ) EKLERİ “-an-ası-mez-ar-dik-ecek-miş” Örnekler: Yaralanan yolcuyu hastaneye getirdik. (yaralan-an- yolcu) Annemin öpülesi elleri vardı. (öpül-esi- el) Tanıdık bir yüz bulamadım. (tanı-dık- yüz) Kurumuş yaprakları topladım. (kuru-muş- yaprak)

ZARF-FİİL(BAĞ FİİL/ULAÇ) EKLERİ “-ken,-alı,-madan,-ince, -ip,-arak,-dıkça,-e….-e,-r…..-mez,-casına,-meksizin,-dığında” Kimseye görünmeden dışarı çıktı. (görün-meden-) Koşarak derse yetişmiş. (koş-arak-) Derdini dinleyip yardımcı oldum. (dinley-ip-) Yolda ilerlerken gördüm.(ilerler-ken

Eve gelİR gelMEZ onu sordu. Annesine bakAR bakMAZ ağlamaya başladı. Sesini duyAR duyMAZ hüzünlendi. Büyük harflerle gösterdiğim ekler sıfat- fiil eki gibi görünebilir. Fakat bunlar birer zarf-fiil ekidir. Zarf-fiilin sıfat-fiille karıştırılan “—r—mez” ekini önemsiyorum, gelebilir.

(!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!) Zarf-fiilin olduğu her yerde aynı zamanda cümlenin ögelerinden zarf tümleci vardır. Sıfat-fiilin olduğu her yerde aynı zamanda sıfat tamlaması vardır.

35. Cümleyi ögelerine ayırırken önce yüklemi buluruz. Hemen ardından yükleme sorulan “Kim?” ve “Ne?” sorularıyla özneyi bulmalıyız. Yoğurt cilde iyi gelir. “gelir” yüklem. “yoğurt” özne. Kitap iyi arkadaştır. “iyi arkadaştır” yüklem. (Tamlamalar parçalanmadığı için “iyi arkadaştır”ı yüklem aldım.) “Kitap” öznemiz.

36. Yüklem ve özneyi bulduktan sonra yükleme sorulan “ne,neyi,kimi” sorularının cevabı nesneyi verir. Dedem bana para bıraktı. “bıraktı” yüklem. “dedem” özne. “para” nesne Onur, çocuğu annene bırak. “bırak” yüklem. “Onur” özne. “çocuğu" nesne

37. Yükleme sorulan “kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden, neye” sorularının cevabı Yer Tamlayıcısı (dolaylı tümleç)dır. Ankara’dan abim gelmiş. “Ankara’dan” Sokakta çocuklar oynuyor. “Sokakta” Ablama misafirimiz olduğunu söyledim. “Ablama”

38. Yükleme sorulan “ne zaman, ne kadar, nasıl, niçin” sorularının cevabı zarf tümlecidir. İçeri girer girmez konuşmaya başladı. “içeri girer girmez” Konuşarak halletmeliyiz bütün problemleri.”konuşarak” Çocuklar, konuşa konuşa yanımızdan geçtiler. “konuşa konuşa” Eve giderken azıcık aldım. “eve giderken” ve “azıcık”

39. Tarihe karışan bir “edat tümleci”nden bahsedeyim size. Edat tümleci cümlede vasıta anlamı katar. “Araba ile eve gittim.” “Çekiç ile çiviyi çaktım.” Ama artık bu konuyu zarf tümleci içerisinde gösterebilirsiniz. Tartışmalı meseleleri olduğu için ÖSYM de cesaret edip sormayabilir.

All children of cosmonauts went to one school. We all lived in the same neighborhood, Star City, and all of us, children of cosmonauts, were in the center of attention from the teachers and general inhabitants of the Star City, and so it was difficult in that respect.

My success comes in making fun of whatever you're doing. That's my way.

Cannes is a little bit like French wine. There are certain years that people prefer over others.